Çocuklarda Göz Tembelliğine Karşı Erken Önlem Şart

Göz muayenelerine genellikle hastanın şikayeti dinlendikten sonra görmesine bakılarak başlanır. Görme muayenesi hastanın tam uyumunu gerektirdiği için anne ve babalar çocuğun hangi yaşta göz muayenesine girebileceği ve bu muayenenin nerede yapılabileceği konusunda endişe duyarlar. Ülkemizde, çocuklara yönelik yetişen göz doktorları yoktur. Her göz doktoru hem çocukları hem de erişkinleri muayene ve tedavi edebilecek şekilde yetiştirilir. Eğer imkanlarını aşan bir durumla karşılaşırsa göz doktorunuz sizi bir başka kişi veya yere sevkedecektir.

Göz muayenesinin belli bir yaşı yoktur. Şikayeti olan çocuk hangi yaşta olursa olsun muayene edilebilir. Çocuğun muayeneye müsade etmediği durumlarda uyutucu, sakinleştirici ilaçlar kullanılır, onlarla da verimli sonuç alınamadığı takdirde genel anestezi verilerek muayenesi tamamlanır. Çocukların hiçbir şikayeti olmasa bile 3-4 yaşlarına kadar en az bir defa göz muayenesinden geçmiş olmaları gerekir.

Muayenede ailelerin en çok merak ettiği konu çocuklarının görüp görmediğidir. Üç yaşın altındaki çocuklarda görme, uyum gerektirmeyen yöntemlerle tespit edilebilir ya da tüm muayene bulguları birleştirildiğinde çocuğun ne kadar gördüğü konusunda kabaca bir fikir verir. Üç yaşın üzerindeki çocuklar, ilgilenildiği takdirde E harflerini öğrenebilir ve bunların uçlarının ne yöne baktığı sorularak görme muayenesi yapılabilir. Bunun yanısıra şekiller sorulabilir. Daha ileri yaşlardaki çocuklara erişkinlerde olduğu gibi harfler sorularak görme düzeyleri tespit edilir. Çocukların erişkinlere göre farklılık arzeden bir muayenesi de gözlük muayenesidir. Özellikle bebek ve küçük çocuklar ile uyumsuz büyük çocuklarda ilaç damlatılarak skiaskopi denilen özel bir alet yardımıyla ya da bilgisayarlı ölçüm aleti ile gözlük numarası tespit edilebilir. İlaçlı muayene aynı zamanda gözün arka kısımlarının değerlendirilmesine de yardımcı olur.

Göz Tembelliği

Göz tembelliği, toplumda sık rastlanan, çok konuşulan, fakat az bilinen bir konudur. Farkedilmesi zordur ve farkedildiği zaman da genellikle tedavi aşamasını geçmiş olmaktadır. Göz tembelliğini, en basit şekliyle gözün sinir tabakasını ve sinir yollarını tutan belirgin bir hastalığın olmamasına rağmen kişinin görmesinin herhangi bir şekilde artırılamaması olarak tanımlayabiliriz. Oluşum mekanizması, kullanılmayan sinirin atıl duruma geçmesi şeklindedir. Yani gözün öndeki kırıcı ortamlarından görüntü bir şekilde sinir tabakasına ulaşmaz ya da bulanık olarak ulaşacak olursa kişide göz tembelliği oluşur. Göz tembelliğine sebep olan durumların bir an önce ortadan kaldırılması ve görme sinirinin uyarılmaya başlanması gerekir. Peki bu sebepler nelerdir:

1. Şaşılık: İki göz ayrı ayrı yönlere bakıyorsa beyne iki ayrı görüntü gider ve çift görme meydana gelir. Çocuklarda bir şekilde bu durum engellenir. Beyin, gözlerden birinden gelen görüntüyü baskılar ve tek gözle görme sağlanır. Bu arada görüntüsü baskılanan gözde tembellik gelişmeye başlar.

2. Kırılma kusurları: İki göz arasında bir numaradan fazla kırılma kusuru varsa ya da her bir gözde ayrı ayrı yüksek astigmatizma, miyopi veya hipermetropi varsa kişide göz tembelliği gelişebilir.

3. Diğer göz hastalıkları: Bu grupta görme eksenini kapatan hastalıklar sayılabilir. Bunlar, kornea, iris, lens ve vitreus gibi gözün kırıcı ortamlarının kesiflik veya anormal pozisyonda olmaları ile ilgili hastalıklardır. En sık görülen tipi de kataraktlardır. Ayrıca göz kapağı hastalıkları da görme eksenini kapayarak göz tembelliği oluşturabilir.

Göz tembelliğinin tedavisi ilk 10 yaş içerisinde yapılabilir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa alınacak sonuç da o denli başarılı olacaktır. Tedavi iki basamaktan oluşur. Bunlardan biri göz tembelliğine yol açan faktörün diğeri de göz tembelliğinin kendisinin tedavisidir.

Göz tembelliğinin tedavisi:

Göz tembelliğinin tedavisi oklüzyon (kapama) tedavisi ile yapılır. Burada prensip iyi gören gözün belli sürelerde kapatılıp çocuğun kullanmadığı tembel gözünü kullanmaya zorlanmasıdır. Genellikle tembelliğin düzeyine göre günlük belli sürelerle uygulanan bu tedavi esnasında çocukla özel olarak ilgilenilmesi gerekir. Burada ailelere çok büyük görev ve sorumluluk düşmektedir.

Çocuk iyi gören gözü kapatılıp kendi haline bırakıldığında mutlaka bu can sıkıcı durumdan kurtulmak isteyecek, kapalı gözünü açacak veya huysuzluk yapacaktır. Bu nedenle bu kapama süresince oyunlar oynayarak ufak ödüller (ve gerekirse cezalarla) tedaviye özendirerek, yaşı müsaitse boyama kitapları, bilgisayar oyunları gibi el ve göz koordinasyonu isteyen dikkat gerektiren aktivitelerle tedavi yürütülür. Bu uygulamanın çocuğun evinde ve ebeveyn ile baş başa iken, özellikle yaşıtlarından uzakken yapılmasında psikososyal açıdan yarar vardır.

Kapama tedavisi ile istenen hızda gelişme sağlanamadığı veya çocuğun yaşca büyük olması gibi dezavantajlar bulunması halinde kapama tedavisinin etkisini güçlendirebilecek ek bir takım egzersizler ve stimulasyonlara da başvurulabilir. Burada önemli olan, göz tembelliği tedavisinin kısa vadeli olmadığı, yıllarca sürecek uzun bir emek ve uğraş gerektireceğinin asla unutulmamasıdır. Göz tembelliğinin başkaca etkin bir tedavisinin bulunmadığı ve belli bir yaştan sonra telafisinin mümkün olmadığı unutulmadan bu konuda gerekli çaba ve sabır sonuna kadar harcanmalıdır.

0-5 YAŞ ARASI ÇOCUĞUNUZUN GÖZ MUAYENESİNİ MUTLAKA YAPTIRINIZ!