Tuzlu yiyeceklerin aşırı tüketilmesi, sağlıksız beslenme, fazla kilolar, spor ve hareketten uzak yaşam, çok az miktarda sıvı tüketimi yapılması böbrekte taş oluşmasına neden olan durumlardır. Böbrek taşları kadınların %6' sında görülürken erkeklerin ise %12' sinde görülebilmektedir. Bu taşlar zamanında tedavi edilmez ise böbreğin işlevini yavaşlatmaya hatta ilerleyen dönemlerde tamamen işlemez hale gelip yaşamı sonlandırmaya kadar giden sonuçlar doğurmaktadır. Meltem Hastanesi doktorlarından Dahiliye Bölümü Uzmanı Uzm. Dr. Çetin Yücesoy böbrekte taş oluşumunu etkileyen faktörler ve bunların yok edilmesi için kullanılabilecek yöntemler hakkında bize bilgiler veriyor...
Fazla Kilolardan Kurtulun !
Böbrekte taş oluşma ihtimalini en fazla arttıran hastalıklardan biri de aşırı kilo ( Obezite ) durumudur. Bu sebepten dolayı aşırı kilo problemi ile mücadele eden bireyler ilk önce programlı bir tedavi ile olması gereken kilo seviyelerine gelmelidirler. Böbrek taşlarını engellemede kilo artışını yavaşlattığı için günlük egzersizlere çok önemli bir payı vardır. Bu süreçte sağlıklı olmayan diyetlerde özellikle protein diyetlerinden kaçınmak gerekir. Hastalarda taş oluşumunu artıran etkenlerden biri de yüksek tansiyondur. Yüksek kan basıncına sahip hastaların kullandıkları ilaçları düzenli olarak alması ve tuz kullanımını kontrol altında tutması gerekmektedir.
Bol Su Tüketmek Gerekir
Vücudun ihtiyacı olan günlük su miktarı kişiden kişiye bölgelere ve iklimlere göre değişkenlik göstermektedir. Vücuda alınacak su miktarı hesaplanırken en doğru yöntem, vücuttan günde ortalama iki litre idrar çıkacak şekilde su tüketilmesidir. Ancak vücuda alınan bu sıvı günün tek bir anında değil belirli aralıklarda düzenli olarak tüketilmelidir. Örneğin; günün her saatinde bir bardak su tüketmek vücuttaki sıvı dengesini sağlamak için en kolay izlenebilecek yollardan biridir.
Meyvelerin Gücünden Faydalanın
Böbrek taşı oluşumunu engellemek için evde portakal suyu veya taze sıkılmış limon suyundan yapılan limonata tüketebilirsiniz. Taş oluşumunu artıran ise vücuttaki sitratın eksikliğidir. Bu meyvelerin suları sitrat bakımından zengin meyveler olduğundan, vücutta taş oluşumunu engelleyici bir özellik sağlayacaktır. Bu nedenle bu besinlerden sıklıkla tüketmek gerekmektedir. Hazır olarak satılan meyve suları özellikle greyfurt suyu bu rahatsızlığın giderilmesinde tavsiye edilmemektedir.
Lif Değeri Yüksek Olan Gıdalar Tercih Nedeni Olmalıdır
Gümlük olarak tükettiğimiz besinlerde çeşitlilik sağlanmalıdır. Aynı besinden sürekli fazla miktarda tüketmek doğru değildir. Özellikle lif açısından zengin olan besinler tercih nedeni olmalıdır. İçerisinde az miktarda lif bulunan gıdalar sürekli tüketildiğinde, bu kişide kabızlığa yol açar. Kabızlık da taş oluşumuna neden olabilen bir rahatsızlıktır. Bu yüzden lif bakımından zengin sebzeler, meyveler gıdaların bağırsaktan geçişini kolaylaştırarak oksalat emilimini en aza indirir.
Hayvansal Proteinlerden Uzak Durun
Böbrek taşları ile mücadele ederken hayvansal kaynaklı proteinlerin vücuda alınması en aza indirilmelidir. Yüksek miktarda tavuk, sakatat, kırmızı et gibi protein bakımından zengin besinler böbreklerde taş oluşumunu engelleyici rol almakta olan sitrat miktarını azalttığı için daha az tercih nedeni olmalıdır. Bu sebeple vücuda alınan protein oranı hesaplanarak doğru oranda besinler tüketilmelidir. Bir beslenme programı oluşturulacaksa bu programda protein içeren hayvansal besinler ve sebzeler oranlanarak belli bir denge çerçevesinde tüketilmelidir. Kişinin protein almasında herhangi bir engel yok ise basit bir şekilde örnek verecek olursak; 80 kilo olan bir kişi günlük 80 gram protein tüketebilir.
Tuz Kullanımı Kontrol Altına Alınmalı
Vücuda fazla miktarda tuz alımında idrarla birlikte oksalat ve kalsiyumun dışarıya atılımı da artar. Bu etken de böbreklerde taş oluşumunu hızlandırdığından dolayı günlük öğünlerde tüketilen besinlerin tuz miktarının az olmasına dikkat edilmelidir. Kişinin ailesindeki diğer bireylerde böbrek taşı öyküsü var ise taş oluşum ihtimali daha fazla olacağı için günlük tuz kullanım miktarına da daha fazla dikkat etmelidir. Bu oran ortalama günde bir çay kaşığı şeklinde olabilir. Lakin bu tuz kullanımı sınırlandırılırken günlük tükettiğimiz meyve ve sebzeler de göz önünde bulundurulmalıdır. Bir çok sebze ve meyvenin içerisinde de doğal tuz bulunduğundan özellikle sebzeler tüketilirken üzerine fazladan tuz konulmamalıdır.
Hangi Besinler Böbrek Taşı Oluşumunu Hızlandırır
İçerisinde oksalatın fazlaca bulunduğu besinler böbrek taşı oluşumunu daha da artırdığı için günlük öğünlerimizde bu besinlerin fazlaca tüketilmesinden kaçınmak gerekmektedir. Bu besinleri bir liste halinde sunacak olursak;
• Meyvelerde: Çilek, ahududu, böğürtlen, kuş üzümü, incir, kırmızı erik...
• Sebzelerde: Domates, patates, maydanoz, dere otu, tere, mısır, bamya, taze fasulye, ıspanak, pazı, pancar...
• İçeceklerde: Alkol, kahve, çay...
• Kuru yemişlerde: Yer fıstığı, fındık, badem, ceviz gibi besinler
Bunlara ilave olarak kakao, çikolata, susam, hardal, soya gibi besinler de oksalat bakımından zengin olduğu için, böbrek taşı olan veya olma ihtimali olan hastalar bu besinleri tüketirken belirli bir plan ve porsiyon uygulaması yapmalıdır.
