Safra Kesesi Nedir?

Safra kesesi karaciğerin ürettiği safrayı depolayan armut şeklinde uzunluğu 7 – 10 cm olan bir organdır. Karaciğer her gün 500 – 1000 ml civarında safra üretir. Bu sıvının biriktirilmesi ve yoğunlaştırılması için safra kesesinde depolanır. Sindirdiğimiz besinler ince bağırsağa geldiğinde bağırsak kolesistokinin (CCK) hormonunu salgılar bu sayede safra kesesi safra sıvısını safra kanalı aracılığıyla ince bağırsağın başlangıcı olan duedonuma (onikiparmak bağırsağı) salgılar ve besinlerle buluşturur. Bu sayede yağlar daha kolay sindirilir ve yağda çözünen vitaminlerle beraber (A, D, E, K ) bağırsakta emilir.

Safra Kesesi Nerede Bulunur?

Safra kesesi karnınızın sağ üst köşesinde (kaburgaların alt kısmında) karaciğerin altında ona bağlı bir şekilde bulunur.

Safra Nedir?

Yağlar suda çözünemezler bu yüzden safra asidine ihtiyaç duyulur.

Safra yağları mekanik sindirimle küçük parçalara ayırır ve ince bağırsaktaki enzimlerin kimyasal sindirimine yardımcı olur.

Safranın bileşimi; Kolesterol, safra tuzları, su, fosfolipitler, bilirubin, vücut tuzları, vücut metalleridir.

Yaygın Safra Kesesi Hastalıkları Nelerdir?

Safra Taşları (Kolelitiazis): Safra kesesi içinde fazla kolesterol ve kalsiyum tuzları gibi maddelerin çökmesi sonucunda safra taşların (katı taş) oluşur.

Çoğu zaman sorun olmaz ama bu taşlar yeterince büyük olduğunda safra kanallarını tıkayarak safranın salgılanmasını engeller ve gittikçe safra kesesinin basıncı artar, bunun sonucunda safra kesesinde şişme ve ağrıya sebep olur.

Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit): Safra taşları sebebiyle safranın birikmesi sonucu safra kesesinin iltihaplanması ve enfeksiyon kapmasıdır. Kolesistit ani(akut) veya zaman içinde (kronik) ortaya çıkabilir ve üst karın bölgesinde 6 saatten fazla süre bir ağrıya sebep olur. Tedavi edilmesi gereklidir.

Safra Kesesi Kanseri: Nadir görülen bir kanserdir ve safra kesesi hücrelerinin kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucu oluşur kötü huylu(malign) tümör olması nedeniyle ameliyat en etkili tedavi yöntemidir.

Safra Kesesi Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

Karın sağ üst bölgesinde ağrı bir numaralı belirtidir
Sırt veya sağ omuza vuran ağrı
Karında hassasiyet veya şişlik
Bulantı – Kusma
Hazımsızlık –Şişkinlik
Gaz Çıkarma – Geğirme
Ateş – Titreme
Sarılık (Cilt ve Gözdeki beyazlıkların sararması)
Koyu renkli idrar
Açık renkli dışkı
İhtahsızlık ve kilo kaybı

Bunlar ve bunlar gibi belirtiler bize fikir verebilir ama kesin kanı koymamızı sağlayamaz.

Kesin tanı koyabilmek için Ultrasonografi, kan testleri, MR, BT gibi yöntemler gereklidir.

Safra Kesesi Hastalıklarının Riskini Arttıran Faktörler Nelerdir?

Kadınlarda ekstra salgılanan östrojen ve progesteron hormonu sebebiyle safra taşı oluşumu kolaylaşır.
Hamiler (gebe) hastalarda daha da fazla östrojen progesteron hormonu salgılanır ve safra taşı oluşumu kolaylaşır.
İleri yaştaki hastalarda safra kesesinin kasılması yavaşlar ve tam olarak gerçekleşemez ve safra taşı oluşumunu kolaylaştırır.
Ekstra kilosu olan hastalarda safra içindeki kolesterol miktarının fazlalığı sebebiyle safra taşı oluşumu kolaylaşır.
Hızlı kilo veren hastalarda aç kalma sebebiyle safra kesesi boşalamaz ve safra taşı oluşumu kolaylaşır.
Genetik yatkınlığı olan hastalarda safra kesesinin fonksiyon farklılığı nedeniyle safra taşı oluşumu kolaylaşabilir, kanser ihtimali artabilir.
Şeker hastalığı (diyabet) olan hastalarda safra kesesinin kasılma fonksiyonu bozulur ve safra taşı oluşumu kolaylaşır.
Hareketsiz yaşam tarzına sahip olan hastalarda metabolizma yavaşlar ve safra akışının az olması sebebiyle safra taşı oluşumu kolaylaşır.

Safra Kesesi Ameliyatı Dışındaki Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İlaçla tedavi: Ursodeoksikolik asit (UDCA) ile küçük kolesterol içerikli safra taşları zamanla eritilebilinir ama çok küçük (<5 mm) ve kalsifiye olmamış taşlar olması gerekir, ve aylarca sürebilir.

ERCP (Endoskopik Retrograd Kolanjiyopankreatografi): Ağızdan sindirim sistemine yerleştirilen bir endoskop aracılığıyla safra kanallarını tıkayan taşları çıkarmak için kullanılır.

Şok Dalga ile Tedavi (ESWL – Ekstrakorporeal Şok Dalga Litotripsi): Taşları yüksek enerjili ses dalgaları ile beraber daha küçük parçalara ayırmayı sağlar ve safra asidi ilaçları ile beraber uygulanır.

Antibiyotik ve Destek tedavisi: Durumu kötü hastalarda geçici rahatlama sağlayıp enfeksiyonu kontrol altında tutmak amacıyla kullanılır.

Yaşam Tarzını Değiştirmek: Hastalığı iyileştiremez ama hafifletip taş oluşma riskini azaltır.

Safra Kesesi Ameliyatının Kaçınılmaz Olduğu Durumlar?

Safra taşı oluşumun tekrarlı olması durumunda.
Safra kesesi iltihabı gelişmiş ise.
Safra kesesinde tümör şüphesi varsa.
Safra taşları sorun çıkaracak kadar büyükse.

Safra Kesesi Ameliyat Yöntemleri Nelerdir?

Laparoskopik Kolesistektomi:

En yaygın safra kesesi ameliyat yöntemidir.
Ameliyat öncesinde hasta en az 6 saat aç kalması istenir ve hasta genel anestezi ile tamamen uyutulur ve karın bölgesi steril hale getirilir.
Ameliyat başlangıcında karın bölgesinde 1 cm’lik 3 ila 4 tane kesi atılır ve karın bölgesini görebilmek için bir boşluğa laparoskop (ışıklı kamera gönderilir)
Ve organların birbirinden biraz ayrılması amacıyla karın boşluğu karbondioksit (CO2) gazı ile şişirilir.
Diğer kesilerden sokulan özel aletler yardımıyla safra kesesi karaciğerden ayrılır safra kanalları klipslenir, kesilir ve safra kesesi tamamen dışarı çıkarılır.
Ameliyat sonunda karbondioksit gazı boşaltılır ve kesiler dikişle veya yapışkan bantlarla kapatılır.

Ameliyat Süresi: Ameliyat yaklaşık 30 – 60 dakika sürer.

Ameliyat Sonrası: Hastalar aynı gün veya ertesi gün taburcu edilir

İlk hafta karına verilen gaz sebebiyle gaz sancısı, omuz ağrısı olabilir.

1 hafta sonrasında normalleşilir.

Açık Kolesistektomi:

Yaygın bir yöntem değildir, laparoskopik (kapalı) yöntemin yapılamadığı durumlarda uygulanır.

Ameliyat öncesi kapalıda olduğu gibi en az 6 saat aç kalır, genel anestezi ile tamamen uyutulur ve karın bölgesi sterile edilir.

Bu sefer karın sağ üst bölgesine 10 – 15 cm’lik bir kesi atılır ve karın boşluğu açılıp safra kesesi görüntülenir.

Safra kanalları, damarları klipslenir kesilir ve safra kesesi çıkarılır.

Ameliyat sonunda karın katmanları sırayla dikilir ve bölgeye pansuman yapılır.

Ameliyat Süresi: Yaklaşık 60 – 90 dakika sürer.

Ameliyat Sonrası: Hasta yaklaşık 3-4 gün sonra taburcu edilir.

İlk günlerde ağrılar olabilir.

Yaklaşık 2 – 4 hafta sonra tam iyileşme olur.

Yara izlerinin küçük olması, hastane yatış süresinin ve iyileşme süresinin daha kısa olması sebebiyle Laparoskopik (kapalı) Kolesistektomi daha yaygındır.

Ameliyat Sırasında Yaşanabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?

Ameliyat sırasında safra sıvısının karın içine sızması.
Safra ile bağırsağı bağlayan safra kanalının hasar alması.
Safra akışının bozulması sonucu bilirubinin artması ve cildin sararması.
Safra kesesi alındıktan sonra safra kanallarında taş kalması.

Ameliyat Sonrası Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Ameliyat Sonrası İlk Gün: Sıvı ve sindirmesi kolay gıdalar tüketilmelidir. Örneğin çorba, tavuk suyu benzeri

Ameliyat Sonrası İlk Hafta: Hafif az yağlı yiyecekler. Örneğin haşlanmış sebzeler, muz, elma püresi ve benzeri

Ameliyat Sonrası 2 – 4 Hafta Sonra: Yavaş yavaş az yağlı balık, et gibi katılar tüketilebilinir.

Uzun Vadede: Yağ miktarını sınırlayarak, bol su tüketerek beslenme tarzımızı değiştirmek gereklidir.

Sık sık öğün yapıp öğünlerde az yemek gerekir.

Lifli gıdaları daha fazla tüketmek gerekir.

Kızartmalardan, mayonez gibi yüksek yağlı soslardan, gazlı içeklerden, fast food gibi yemeklerden uzak durmak gerekir.

Kalori açısından fazla öğünlerden sonra hazımsızlık görülür.

Yağlı gıdalardan sona geçici ishal görülür.

Safra Kesesi Olmadan Yağları Sindirebilir Miyiz?

Safra kesesi varlığında karaciğerde üretilen safra sıvısı safra kesesinde birikirdi ama artık safra sıvısı direkt olarak karaciğerden ince bağırsağa salgılanır ve yağların mekanik sindirimine yardımcı olur.